ساعت‌ها زمان گذاشتیم تا بتوانیم سوشال کامرس را بفهمیم و اکنون وقت آن رسیده تا حاصل این تحقیق و بررسی را با شما به اشتراک بگذاریم.

***

در تحقیقی که مدتی قبل در حوزه ایکامرس و صنعت تجارت الکترونیک کالا داشتیم، درصدد بودیم این صنعت را بفهمیم و بدانیم چه فضاهای بکری(Whitespaces)، در این صنعت وجود دارد. صنعتی که معمولا با غول‌های کلاسیک آن هم‌چون آمازون شناخته می‌شود.  نکته قابل توجه در مصاحبه‌هایمان با متخصصان امر و فعالان این صنعت تکرار عبارت «سوشال» و «سوشال کامرس» بود.

این که سوشال برای صنعت ایکامرس یک روند برهم‌زننده (Disruptive trend) است. حرف از سوشال که می‌شد معمولا ارجاع‌ها به اتفاقاتی بود که در اینستاگرام و تلگرام می‌افتاد. اما غیر از این ارجاعات رایج گاه‌گاهی اسامی پلتفرم‌های بزرگ به خصوص از شرق آسیا نیز به میان می‌آمد. اسامی‌ای هم‌چون «تائوبائو» (Taobao) بزرگ‌ترین بازارگاه (Marketplace) کشور چین که متعلق به شرکت علی‌باباست یا «پیندودو» (Pinduoduo) که یکی از مشهورترین پلتفرم‌هایی است که ذیل سوشال کامرس آن را قرار می‌دهند. خرید توصیف‌شده از چنین پلتفرم‌هایی خرید ناگهانی و فکر نشده بود. این متخصصان ابراز می‌داشتند که اگر روندی جایگاه بلامنازع ایکامرس‌های کلاسیک هم‌چون آمازون را تهدید کند، آن روند، روند «سوشال کامرس» است.

اما جای یک عنصر حیاتی در این میان خالی بود. احساس می‌کردیم هنوز مفهوم‌پردازی اصولی از واژه «سوشال» در این میان وجود ندارد و با این که فعالان با شم قوی‌شان از صنعت، نوعی تغییر را احساس می‌کنند، چون سنگ‌های پایه‌ای این بنا مفهوم‌پردازی نشده، از توصیف برخی روایت‌های شخصی فراتر نمی‌روند. از طرف دیگر از همان ابتدا این احساس را داشتیم که سوشال کامرس عبارتی شده که تحت آن بسیاری از پدیده‌‌‌ها توصیف می‌شوند در حالی که این پدیده‌ها می‌توانند با یک مدل‌سازی دقیق‌تر از هم تفکیک شوند. به عبارتی ما با یک نوع سوشال کامرس رو به رو نیستیم و با انواعی از سوشال کامرس سروکار داریم.

این بود که بعد از به ثمر رسیدن تحقیق‌مان در زمینه فضاهای استراتژیک صنعت ایکامرس، درصدد برآمدیم تا به این سوالات کلیدی پاسخ دهیم:

این که سوشال کامرس چیست و چه انواعی دارد؟

آیا یک تب مدیریتی است یا خبر از یک تغییر جدی در مدل کسب‌وکار ایکامرس (تجارت الکترونیک کالا) می‌دهد؟

بازیگران فعلی یا کارآفرینانی که می‌خواهند به این حوزه ورود کنند نیاز به چه ابزارها و مدل‌هایی دارند که به آنان برای تصمیم‌گیری استراتژیک یاری رساند؟

برای آن که از قدرت تصویر استفاده کنیم، تصمیم گرفتیم که حاصل تحقیق‌مان را به صورت ویدئو منتشر کنیم تا به خصوص برای مدیران اجرایی این امکان فراهم باشد که در هر زمان و مکانی که هستند بتوانند به تماشای این سری ویدئوها بپردازند. اما باور داریم نتیجه بهتر، آن زمانی حاصل می‌شود که با تمرکز کامل به این موضوع ورود شود. پس اگر فرصت کافی دارید پیشنهاد می‌کنیم از پشت لپ‌تاپ یا دسکتاپ به این ویدئوها بپردازید. البته تصمیم داریم تا به مرور زمان به انتشار مطالب مکمل در این زمینه مانند مقالات و مصاحبه‌ها بپردازیم.

دو  نکته باقی‌مانده پیش از ورود به معرفی ویدئوها:

اول این که ما تصمیم گرفتیم تا آن جایی که می‌شود کیفیت را فدای سرعت نکنیم، و به بهانه کم‌حوصلگی مخاطب امروزی شتاب‌زده نباشیم. از این رو ویدئوها را به چهار قسمت که هر کدام در حدود 20 دقیقه است شکستیم. باور داریم تماشای کامل این چهار قسمت نه تنها دریچه جدیدی برای ورود به دنیای سوشال کامرس باز خواهد کرد، احتمالا میوه‌های جدیدی برای فهم بهتر سوشال و شبکه‌های اجتماعی هم در پی خواهد داشت.

و دوم، برای آن که بتوانیم سوشال کامرس را بفهمیم ناگزیر بودیم که مفهوم سوشال و پلتفرم‌های اجتماعی را هم زیر ذره‌بین ببریم. قسمت عمده‌ی دو ویدئوی اول به شبکه‌ها و رسانه‌های اجتماعی به معنای اعم کلمه می‌پردازد. اما عجله نکنید باور داریم زمان کافی گذاشتن برای فهم دو ویدئوی اول و پیامدهای آن نه تنها به درک بهتر سوشال کامرس یاری می‌رساند که دریچه‌های جدیدی برای فهم پلتفرم‌های سوشال می‌گشاید. پس با ما همراه باشید.

***

ویدئوی 1: مقدمه و معرفی پایه‌های پلتفرم‌های سوشال| «سوشال» چیست؟

در ویدئوی اول ابتدا مقدمه‌ای از اهمیت سوشال کامرس می‌گوییم و ضرورت این که از هیاهو خارج شویم و به ریشه‌های آن بپردازیم. بعد از آن وارد دنیای سوشال می‌شویم و تلاش داریم ستون‌های پلتفرم‌های سوشال را معرفی کنیم. پس از تماشای ویدئوی اول مدلی داریم که می‌توانیم با آن بهتر شبکه‌های اجتماعی اطرافمان را درک کنیم و این که هر کدام در زمینه این ستون‌ها چه کارهایی انجام داده‌اند. لازم به ذکر است که تعریف ما از «سوشال» احتمال دارد با تعریف برخی از مراجع تفاوت‌هایی داشته باشد اما باور داریم این نوع نگاه می‌تواند دستاوردهای جدیدی برای فهم این دنیا به فعالان و استراتژیست‌ها بدهد.

ویدئوی 2: انواع پلتفرم‌های سوشال و ارتباط آن با سوشال کامرس 

در ویدئوی دوم به معرفی مدل جدیدی برای تعریف انواع پلتفرم‌‌های سوشال خواهیم پرداخت. این مدل لنز جدیدی برای طبقه‌بندی شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های اجتماعی می‌دهد. این مدل‌سازی حاصل ساعت‌ها مطالعه و مباحثه در تیم است. امیدواریم واژگانی که در توصیف انواع سوشال پلتفرم‌ها به کار برده‌ایم هم‌چون پلتفرم‌های محتوامحور (Content-based) و گفتگومحور (Conversation-based)، در جلسات استراتژی شرکت‌ها یا تیم‌هایی که بر موضوع سوشال یا سوشال‌کامرس کار می‌کنند، جای خود را باز کنند. شما الزاما نباید در صنعت خرده‌فروشی آنلاین باشید تا این مدل به کارتان بیاید. در نظر ما، مدلی برای فهم پدیده سوشال در بسیاری از کسب‌وکارهای آنلاین مانند نیازمندی‌ها یا آژانس‌های آنلاین سفر نیز می‌تواند مفید باشد.

حتی احتمال می‌دهیم این نوع نگاه به پلتفرم‌های اجتماعی بتواند ذهن کارآفرینانه را به سمت کشف مدل‌های کسب‌وکاری که هنوز به وجود نیامده‌اند، راهنمایی کند. هم‌چنین با مشاهده کامل این ویدئو و تعمق در آن ابزارهایی داریم که برای فهم سوشال کامرس‌ها در ویدئوهای آتی بسیار مفید واقع خواهند شد.

سوشال کامرس ۳: بررسی تحلیلی سوشال کامرس و تفاوت‌های آن با کامرس کلاسیک

در ویدئوی سوم به این می‌پردازیم که با تمام مقدمه‌ها و ابزارهای دو ویدئوی قبلی، وقتی که از سوشال کامرس حرف می‌زنیم دقیقا از چه چیزی حرف می‌زنیم؟ آیا می‌توانیم همان نوع فروشی که بر اینستاگرام جاری می‌شود را بر روی آمازون هم داشته باشیم؟ آیا به غیر از پلتفرم‌های عمومی سوشال مثل اینستاگرام یا تلگرام جای بازی‌ای برای پلتفرم‌های دیگر وجود دارد؟ آیا می‌توانیم پلتفرمی داشته باشیم که به صورت تخصصی در حوزه کامرس و تجارت باشد، اما دی ان ای(DNA)  آن سوشال باشد و اگر آری چگونه؟ آیا فیچرهای سوشالی که بر روی ایکامرس‌های کلاسیک مثل آمازون قرار دارند، می‌توانند آن‌ها را به واقع تبدیل به سوشال کامرس کنند؟  فهم بنیادهایی که در این ویدئو به آن‌ها می‌پردازیم بهتر کمک می‌کند تا بفهمیم که نمی‌شود از درخت گردو، انتظار داشت که سیب دهد و باید از ابتدا بدانیم چه دانه‌ای می‌کاریم تا انتظار داشته باشیم چه محصولی به بار بنشیند.

 ویدئوی 4: بررسی کامل انواع پلتفرم‌های سوشال کامرس

در ویدئوی انتهایی به مدلی برای تقسیم‌بندی سوشال کامرس و انواع پلتفرم‌های سوشال کامرس می‌پردازیم. ادعا نمی‌کنیم که این تقسیم‌بندی بهترین تقسیم‌بندی موجود باشد اما با توجه به پایه‌هایی که در سه ویدئوی قبلی گذاشتیم باور داریم یکی از مفیدترین نگاه‌ها به بحث سوشال کامرس خواهد بود. بعد از آن که انواع سوشال کامرس را توضیح دادیم، این لنز را بر روی مدل فضاهای استراتژیک صنعت ای‌کامرس قرار می‌دهیم و توصیه‌های داریم که در کدام فضای استراتژیک می‌توان به کدام نوع از سوشال کامرس دست یافت.

نگاه ما در این تحقیق از منظر استراتژی کلان بوده است. اما بر پایه این تحقیق می‌توان از دید محصولی نیز به تعریف سنجه‌های مرتبط محصولی و نقشه راه محصول نیز پرداخت و البته هر تیم محصولی می‌تواند جداگانه به این کار همت گمارد.

در پایان، امیدواریم همان‌گونه که ما از پیمودن این مسیر لذت برده‌ایم، شما نیز از مشاهده نتایج کار احساس مشابهی داشته باشید. خوشحال می‌شویم که برای طرح سوالات و نظرات خود از آدرس ایمیلی که در قسمت «درباره ما» آمده، استفاده کنید و ما را در جریان نظرات ارزشمندتان قرار دهید.